کم خونی ناشی از کمبود ویتامین – علت و علائم

علت و علائم کم خونی ناشی از کمبود ویتامین

زمانی که سطح ویتامین­ها در بدن از حد نرمال پایین­تر باشد گلبول­های قرمز دچار نقص می­شوند و فرد با کم خونی یا آنمی مواجه می­شود. این کم خونی بر اثر کمبود ویتامین­هایی مانند فولات، ویتامین B12 و ویتامین C اتفاق می­افتد.  

اگر به اندازه کافی غذاهای حاوی این ویتامین­ها را مصرف نکنید و یا بدن شما در جذب یا پردازش این ویتامین­ها مشکل داشته باشد،
ممکن است دچار کم خونی ناشی از کمبود این ویتامین­ها شوید. 

کم خونی ناشی از کمبود ویتامین می­تواند عوارض جدی و جبران ناپذیر در سلامت فرد ایجاد کند. به همین دلیل لازم است علائم آن جدی گرفته شود. همچنین علت این بیماری ریشه‌یابی گردد تا بتوان درمان مناسب را شروع نمود. در این مقاله علل و علائم بیماری مورد بررسی قرار میگیرد و در مقاله بعدی راه‌های تشخیص و درمان کم خونی ناشی از کمبود ویتامین را مرور میکنیم.  

علائم کم خونی ناشی از کمبود ویتامین 

علائم و نشانه­های کم خونی ناشی از کمبود ویتامین عبارتند از:  

· خستگی 

· تنگی نفس 

· سرگیجه 

· رنگ پریدگی و زردی پوست 

· بی نظمی ضربان قلب 

· کاهش وزن 

· خواب رفتن یا گزگز شدن دستها و پاها 

· ضعف عضلانی 

· تغییرات شخصیتی 

· لرزش 

· فراموشی 

· اسهال 

· زخم دهانی 

معمولاً کمبود ویتامین به مرور زمان حتی در طی چند سال ایجاد می­شود. علائم و نشانه­های کمبود ویتامین ممکن است در ابتدا نامحسوس باشد اما با شدت گرفتن کمبود این ویتامین­ها علائم نیز افزایش می­یابند.  

علت کم خونی ناشی از کمبود ویتامین 

زمانی که بدن فرد ویتامین­های لازم برای تولید گلبول­های قرمز سالم را دریافت نکند، کم خونی ناشی از کمبود ویتامین ایجاد می­شود. گلبول­های قرمز خون مسئول اکسیژن رسانی به سراسر بدن هستند بنابراین زمانی که دچار نقص شوند نمی­توانند به خوبی اکسیژن را حمل کنند. 

زمانی که رژیم غذایی فاقد برخی از ویتامین­ها باشد و یا بدن نتواند این ویتامین­ها را به درستی جذب کند، کم خونی ناشی از کمبود ویتامین رخ می­دهد. عدم جذب ویتامین میتواند دلایلی چون مصرف برخی داروها، اختلالات ژنتیکی، بیماری‌های زمینه‌ای یا عمل جراحی مثل بایپس معده داشته باشد. 

 علل آنمی ناشی از کمبود ویتامین عبارت است از: 

کم خونی ناشی از کمبود فولات 

فولات یا همان ویتامین B9، ماده مغذی است که عمدتاً در میوه­ها و سبزیجات دارای برگ سبز یافت می­شود. اگر فرد در رژیم غذایی خود، به اندازه کافی از میوه­ها و سبزیجات استفاده نکند می­تواند دچار کمبود این ویتامین شود. همچنین اگر بدن شما قادر به جذب فولات از غذا نباشد، کمبود آن ایجاد می­شود.  

در شرایطی که فرد دارای بیماری­های روده کوچک مانند سلیاک باشد و یا قسمت بزرگی از روده کوچک با جراحی برداشته شده باشد نمی­تواند فولات یا شکل مصنوعی آن اسید فولیک را از غذاها و مکمل­ها جذب کند. همچنین مصرف داروهای خاص مانند داروهای ضد تشنج، می­تواند کمبود فولات یا B9 را در فرد ایجاد نماید.  

برخی افراد باید حتما میزان بیشتری فولات دریافت کنند مانند زنان باردار و شیرده و افرادی که برای بیماری کلیوی دیالیز انجام می­دهند. عدم تأمین نیاز بدن به این ویتامین می­تواند موجب کمبود آن و درنتیجه کم خونی ناشی از کمبود فولات شود.  

 کم خونی ناشی از کمبود ویتامین B12 

زمانی که مواد غذایی که سرشار از ویتامین B12 است مانند گوشت، تخم مرغ و شیر مصرف نگردد، بدن دچار کمبود ویتامین B12 می­گردد.
 

شایع­ترین علت کم خونی ناشی از کمبود ویتامین B12 به دلیل کمبود ماده­ای به نام فاکتور داخلی است. فاکتور داخلی نوعی پروتئین است که به
جذب ویتامین B12 کمک میکند. این فاکتور در معده ترشح شده و به ویتامین B12 وصل میشود تا آن را به روده باریک برده و فرایند جذب را تسهیل بخشد. اگر فاکتور داخلی به میزان کافی ترشح نشود، ویتامین B12 دفع شده و از طریق روده باریک جذب نمی­گردد. به این نوع کمخونی، کم خونی پرنیشز می­گویند.
 

در افراد مبتلا به اختلالات خود ایمنی مرتبط با غدد درون ریز مانند دیابت یا بیماری تیروئید، خطر ابتلا به کم خونی پرنیشز بیشتر است.  

همچنین کم خونی ناشی از کمبود ویتامین B12 می­تواند زمانی که روده کوچک نتواند ویتامین B12 را جذب کند اتفاق بیافتد. دلایل این امر می­تواند موارد زیر باشد: 

· زمانیکه معده یا روده کوچک تحت عمل جراحی قرار گرفته باشند مانند جراحی بای پس معده 

· رشد غیر طبیعی باکتری در روده 

· ابتلا به بیماری روده مانند بیماری کرون یا بیماری سلیاک که جذب ویتامین را با اختلال مواجه می­کند. 

· وجود کرم نواری در روده به دلیل مصرف ماهی آلوده. کرم نواری مواد مغذی را از بدن دفع می­کند.  

کم خونی ناشی از کمبود ویتامین C 

کمبود ویتامین C بر اثر کمبود آن در رژیم غذایی ناشی می­شود. عواملی وجود دارند که باعث اختلال در جذب ویتامین ث از غذا می­شوند از جمله سیگار کشیدن که توانایی بدن شما را برای جذب ویتامین سی مختل می­کند. 

برخی از بیماری­های مزمن مانند سرطان یا بیماری­های مزمن کلیوی نیز بر جذب ویتامین C تأثیر می­گذارند و کم­خونی ناشی از کمبود ویتامین C را
افزایش می­دهند.  

عوامل خطر تشدید کننده کم‌خونی ناشی از کمبود ویتامین چیست؟ 

تعدادی از عوامل می­توانند بر روی ذخیره ویتامین­ بدن تأثیر گذارند. عواملی که خطر کمبود ویتامین­ها را افزایش می­دهند شامل موارد زیر می­باشند: 

· رژیم غذایی کم ویتامین 

· گیاهخوارانی که از منابع ویتامین B12 استفاده نمیکنند 

· پختن بیش از حد غذا نیز می­تواند ویتامین­ها و املاح مفید غذا را از بین ببرد. 

· بارداری بدون مصرف مکمل‌های غذایی به ویژه فولات 

· افراد با مشکلات گوارشی یا سایر شرایط پزشکی هستید که جذب ویتامین­ها را با اختلال مواجه می­کند. 

· مصرف الکل موجب اخلال در جذب ویتامین میشود. 

· کشیدن سیگار جذب ویتامین را به میزان چشمگیری کاهش میدهد. 

· مصرف برخی داروها مثل داروهای دیابت، ضد تشنج و غیره میتواند در جذب ویتامین اثر منفی داشته باشد.