هماتوریا یا وجود خون در ادرار – علت و علائم

هماتوریا یا وجود خون در ادرار – علت و علائم 

وجود خون در ادرار که به آن هماتوریا نیز گفته می­شود می­تواند نگران کننده باشد اما علت آن در بیشتر مواقع بی­خطر است. اگرچه می­تواند نشان ­دهنده یک اختلال جدی باشد. به همین دلیل توجه به علامت‌های هماتوریا و تشخیص به موقع این وضعیت بسیار حائز اهمیت است. 

زمانیکه بتوانید خون را در ادرار با چشم غیر مسلح مشاهده کنید به آن هماتوریا قابل مشاهده گفته می­شود. اما در صورتی که وجود خون در ادرار تنها به واسطه بررسی میکروسکوپی مشخص گردد هماتوریای میکروسکوپی نامیده می‎شود. در هر دو صورت تعیین
دلیل خونریزی حائز اهمیت است زیرا نحوه درمان به آن بستگی دارد.  

در این مقاله علامت و علل مختلف ایجاد هماتوریا را بررسی خواهیم نمود. همچنین به شما میگوییم چه زمانی برای بررسی خون در ادرار باید به پزشک مراجعه فرمایید. 

علائم هماتوریا یا وجود خون در ادرار چیست؟ 

زمانی که خون در ادرار باشد علائمی قابل مشاهده است که از جمله آنها می­توان به تغییر رنگ ادرار به رنگ قرمز یا صورتی اشاره کرد. مقدار کمی از خون کافی است تا ادرار به رنگ قرمز تغییر کند. در این حالت خونریزی دردناک نیست. اما اگر ادرار همراه با لخته خون باشد می­تواند دردناک باشد. ادرار خونی معمولاً بدون علائم و یا با نشانه­ های دیگر رخ می­دهد.  

البته تشخیص وجود خون در ادرار در برخی موارد با چشم غیر مسلح ممکن نیست. درواقع هماتوریا به دو نوع قابل مشاهده و غیر قابل مشاهده تقسیم میشود. در هماتوریایی که برای مشاهده نیاز به چشم غیر مسلح می‌باشد، معمولا پزشک با کمک سایر علائم و تست‌ها و آزمایشات تکمیلی میتواند وجود خون در ادرار را تایید نماید. 

علت ایجات هماتوریا یا وجود خون در ادرار چیست؟ 

زمانی که هماتوریا اتفاق می­افتد در واقع کپسلول­های خونی از کلیه ­ها و یا بخش­هایی از دستگاه ادراری به ادرار نشست می­کنند. مشکلات مختلفی می­تواند باعث نشت خون به ادرار شود، ازجمله: 

عفونت­های مجاری ادراری: این عفونت­ها معمولاً زمانی اتفاق می­افتد که باکتری­ها از طریق مجرای ادرار وارد بدن شده و در مثانه تکثیر
می­یابند. عفونت­های مجاری ادراری با علائمی همراه هستند از جمله آنها میل مدام به ادرار کردن، داشتن درد و سوزش هنگام ادرار و همچنین ادراری که بوی بسیار قوی­ای دارد. 

عفونت­های کلیوی: زمانی که باکتری­ها از جریان خون وارد کلیه­ ها می­شوند و یا از حالب به کلیه­ ها انتقال می­یابند عفونت­های کلیوی اتفاق می­افتد. علائم و نشانه­ های آن اغلب شبیه عفونت­های مثانه هستند، اگرچه عفونت­های کلیه با تب و درد پهلو نیز همراه هستند.  

سنگ کلیه یا مثانه: برخی مواقع مواد معدنی موجود در ادرار بر روی دیواره کلیه یا مثانه بلورهایی تشکیل می­دهند. با گذشت زمان
این کریستال­ها می­توانند به سنگ­های کوچک و سفت تبدیل شوند.  

درصورتی که سنگ­ها موجب انسداد نگردند یا دفع نشوند شما به احتمال زیاد دردی نخواهید داشت و متوجه وجود این سنگ­ها نخواهید شد. اگر سنگ­ها مسیری را مسدود کنند و یا در حال عبور باشند درد شدیدی را ایجاد می­کنند. بنابراین تشخیص در این وضعیت راحتر می­شود. سنگ­های مثانه و کلیه نیز می­توانند موجب ورود خون به ادرار شوند. 

پروستات بزرگ شده: غده پروستات که زیر مثانه و قسمت بالایی مجرای ادراری قرار گرفته است اغلب با نزدیک شدن به سن میانسالی در مردان بزرگ می­شود. به همین دلیل به مجرای ادراری فشار وارد کرده و تا حدی جریان ادرار را مسدود می­کند. علائم و نشانه‌های بزرگی پروستات (هیپرپلازی خوش‌ خیم پروستات یا BPH) شامل سختی در ادرار کردن، نیاز فوری یا مداوم به ادرار کردن و وجود
خون قابل مشاهده یا میکروسکوپی در ادرار است. عفونت پروستات (پروستاتیت) می­تواند علائم و نشانه‌های مشابهی را نیز ایجاد کند.  

بیماری کلیوی: یکی از نشانه ­های شایع خونریزی ادراری که به صورت میکروسکوپی می­باشد، التهاب در سیستم فیلتر سازی
کلیه یا گلومرولو نفریت است. گلومرولو نفریت ممکن است به واسطه بیماری­های دیگر مانند دیابت، عفونت ویروسی یا استرپتوکوکی، بیماری‌های عروق خونی مانند نفروپاتی ایجاد گردد. در این بیماری­ها مویرگ­های کوچکی که کار فیلتر کردن خون در کلیه­ ها را برعهده دارند تحت تأثیر قرار گیرند و ملتهب می­شوند.  

سرطان: یکی از نشانه­­ های سرطان پیشرفته کلیه، مثانه و پروستات خونریزی ادراری قابل مشاهده است. متاسفانه این سرطان­ها
ممکن است در مراحل اولیه که قابل درمان هستند هیچ علائمی به همراه نداشته باشند. 

اختلالات ارثی: کمخونی داسی شکل که درآن هموگلوبین در گلبول­های قرمز به صورت ارثی دچار نقص هستند یکی از عوامل وجود خون در ادرار است. همچنین یکی دیگر از دلایل می­تواند سندرم آلپورت باشد که می‌تواند غشاهای فیلترکننده‌ی گلومرولی را در کلیه‌ها تحت تأثیر قراردهد. 

آسیب به کلیه ­ها: ضربه یا آسیب به کلیه­ ها بر اثر تصادف یا ورزش­های تهاجمی می­تواند خون را وارد ادرار کند. 

برخی داروها: بعضی داروها مثل برخی داروهای ضد سرطانی ممکن است خون در ادرار ایجاد نماید. همچنین افرادی که داروی ضد
انعقاد مانند آسپرین یا هپارین که رقیق کننده خون هستند مصرف می­کنند نیز می­توانند دچار چنین عارضه­ای گردند.  

فعالیت بسیار شدید: احتمال اینکه ورزش­های شدید موجب هماتوریا شود بسیار کم است اما ممکن است اتفاق افتد. شاید علت آن مربوط به آسیب مثانه، کمبود آب، تجزیه گلبول­های قرمز خون باشد و معمولاً در بین ورزشکاران دونده بیشتر اتفاق می­افتد.  

چه زمانی برای درمان هماتوریا باید به پزشک مراجعه کرد؟ 

زمانی که متوجه وجود خون در ادرار شدید به پزشک مراجعه کنید. برخی داروها مانند Ex-lax و برخی غذاها مانند چغندر، ریواس و انواع توت­ها می­توانند باعث قرمز شدن ادرار شما شود. تغییر رنگ ادرار ناشی از دارو، غذا یا ورزش بعد از گذشت چند روز از بین می­رود.
اما ادرار خونی ظاهر متفاوتی دارد که ممکن است تشخیص آن برای شما از سایر موارد سخت باشد. بنابراین بهتر است هر زمان که ادرار خود را به رنگ قرمز مشاهده کردید به پزشک مراجعه کنید. 

در مقاله هماتوریا- تشخیص و درمان ، توضیح داده‌ایم که پزشک با استفاده از چه روشهایی ممکن است وجود خون در ادرار را تایید و درمان نماید. چنانچه به کسب این اطلاعات علاقه‌مند هستید، مطالعه آن مقاله را به شما توصیه میکنیم.