بیماری صرع – علت و علائم

علت و علائم بیماری صرع

صرع یک اختلال شایع در سیستم عصبی مرکزی است که در آن فعالیت مغز غیر طبیعی می­شود و در نتیجه باعث تشنج می­گردد. در طی تشنج فرد رفتارهای غیر عادی، علائم و احساسات غیر طبیعی از جمله از دست رفتن هوشیاری را بروز می­دهد. هر فردی از هر پیشینه، نژاد و جنسیتی می­تواند به صرع مبتلا گردد.  

علائم بیماری صرع در افراد مختلف متفاوت است. برخی افرادی که دچار تشنج می­شوند برای چند ثانیه خیره می­مانند، در حالیکه برخی دیگر دچارحرکات تنشی در دستها و پاها میگردند. تجربه یک بار تشنج به معنی ابتلا به بیماری صرع نیست. برای تشخیص بیماری صرع حداقل دو تشنج بدون محرک شناخته شده (تنش­ های غیرقابل تحریک) به فاصله 24 ساعت نیاز است که اتفاق افتاده باشد.  

درمان که عموماً شامل دارو و گاهی جراحی است، میتواند تکرر یا شدت تشنجات را کاهش داده یا از بین ببرد. برخی از افراد برای کنترل تشنج نیاز به درمان مادام العمر دارند، اما برای برخی دیگر، تشنج در نهایت از بین میرود. حتی گاهی بیماری صرع در کودکان با رشد و افزایش سن آنها از بین می‌رود. در مقاله بعدی بیشتر به موضوع تشخیص و درمان بیماری صرع میپردازیم. 

علائم بیماری صرع 

از آنجایی که علت صرع فعالیت غیرطبیعی سلول­های مغز است، تشنج می­تواند بر فعالیت­هایی که مغز مسئول هماهنگی آن­ها است تأثیر بگذارد. بیماری صرع می­تواند علائم زیر را ایجاد نماید: 

· گیجی موقت 

· سفت شدن ماهیچه­ ها 

· صحبت کردن نامفهوم و بریده بریده 

· حرکات تند و پیچشی غیر قابل کنترل در دستها و پاها 

· از دست دادن هوشیاری و آگاهی 

· علائم روانشناختی مانند ترس و اضطراب 

علائم بیماری صرع بسته به نوع تشنج متفاوت است. در بیشتر موارد فردی که مبتلا به صرع است هر بار به نوع یکسانی از تشنج مبتلا می­شود بنابراین علائم بیماری در هر دوره مشابه است. 

پزشکان معمولاً صرع را بر اساس چگونگی و مکان شروع فعالیت غیر طبیعی مغز، آن را به دو دسته کانونی یا عمومی طبقه بندی می­کنند. 

بیماری صرع کانونی  

هنگامی که تشنج در نتیجه فعالیت غیرطبیعی تنها در یک ناحیه از مغز ایجاد شود به آن تشنج کانونی گفته می­شود. این تشنج به دو دسته تقسیم می­شود: 

· تشنج کانونی ساده: این تشنج­ موجب از دست رفتن هوشیاری نمی­شود. فردی که دچار تشنج کانونی ساده می­شود ممکن است حواسش تغییر کند به گونه­ای که تصویر، بو، احساس، مزه یا صدای اشیاء اطراف را به گونه­ای دیگر بفهمد. این تشنجات منجر
به پرش ناخواسته اعضای بدن مثل دستها و پاها و علائم حسی خود بخودی مثل مورمور شدن، سرگیجه و یا نورهای خیره کننده می­شود. 

· تشنج کانونی همراه اختلال در آگاهی: این نوع از تشنجات هوشیاری و آگاهی را از بین می­برد و می­تواند هوشیاری را برای دوره­ای با اختلال مواجه کند. این تشنجات در فرد منجر به حرکات خیره کننده و بی هدف از جمله چرخش دست­ها، جویدن، بلعیدن یا راه رفتن دایره وار می­گردد.  

علائم تشنج کانونی ممکن است با سایر اختلالات عصبی مانند میگرن، نارکولپسی یا بیماری روانی اشتباه گرفته شود. برای تشخیص صرع از سایر اختلالات به معاینه و آزمایش کامل نیاز است. 

بیماری صرع عمومی 

تشنج­هایی که به نظر می­رسد تمام نواحی مغز را درگیر میکند، بیماری عمومی صرع نامیده می­شود. شش نوع صرع عمومی وجود دارد: 

· تشنج غایب: این نوع تشنج به تشنج پتی مال نیز معروف است. این تشنج معمولا در کودکان رخ می­دهد و با حرکات جزئی و خیره شدن مشخص می­گردد و فقط بین 5 تا 10 ثانیه طول می­کشد. این تشنج می­توانند سبب کاهش اندکی در هوشیاری فرد شوند. این تشنج‌ها ممکن است به ‌صورت خوشه‌ای و 100 بار در روز اتفاق‌ افتند و باعث از دست رفتن کوتاه هوشیاری فرد شود.  

· تشنج تونیک: تشنج تونیک باعث سفت شدن ماهیچه­ها می­شود و ممکن است بر هوشیاری تأثیر بگذارد. این تشنج­ها معمولاً عضلات پشت، بازوها و پاها را تحت تأثیر قرار می­دهند و ممکن است باعث زمین خوردن فرد شوند. 

· تشنج آتونیک: تشنج آتونیک که به عنوان تشنج قطره ای نیز شناخته می­شود که باعث از دست دادن کنترل عضلات می­گردد. از آنجایی که اغلب پاها را تحت تاثیر قرار می­دهد باعث می­شود که فرد ناگهان به زمین بخورد.  

· تشنج کلونیک: تشنج کلونیک با حرکات ریتمیک و پرشی عضلات در ارتباط است. این تشنج ها معمولاً بر گردن، صورت و دستها اثر می­گذارد. 

· تشنج میوکلونیک: تشن میوکلونیک معمولاً به صورت تنش­های پرشی کوتاه مدت و ناگهانی در دست­ها و پاها ظاهر می­شوند. 

· تشنج تونیک-کلونیک: تشنج­های تونیک-کلونیک که قبلا به نام تشنج گراندمال نیز شناخته می­شدند، یکی از سخت‌ترین انواع تشنج صرع میباشد. این تشنج­ها می­توانند باعث از دست دادن ناگهانی هوشیاری و سفت شدن بدن، انقباض و لرزش شوند. آنها گاهی اوقات باعث از دست دادن کنترل مثانه یا گاز گرفتن زبان فرد می­شوند. 

علل بیماری صرع 

بیش از نیمی از موارد، بیماری صرع علت مشخصی ندارد. فاکتورهای زیر در بروز این بیماری می­توانند موثر باشند: 

تأثیر ژنتیک: برخی از انواع بیماری صرع بسته به نوع تشنجی که فرد تجربه می­کند و بخشی از مغز که تحت تاثیر قرار می­گیرد طبقه بندی می­شوند، اگر این نوع صرع در خانواده دیده شود به احتمال زیاد تأثیر ژنتیکی وجود دارد و موروثی است.  

محققان برخی از انواع صرع را با ژنهای خاصی مرتبط میدانند، اما برای بیشتر افراد، ژن­ها تنها بخشی از علت صرع هستند. برخی از ژنها ممکن است فرد را نسبت به شرایط محیطی که باعث تشنج می­شود حساس تر کنند. 

ضربه به سر: تصادفات یا آسیب­ هایی که در آن به سر ضربه وارد می­شود می­توانند منجر به صرع شوند.  

بیماری­های مغزی: بیماری­های مغزی از جمله تومورهای مغزی یا سکته که منجر به آسیب مغز میشوند نیز ممکن است منجر به بیماری صرع گردند. سکته علت عمده بیماری صرع در بزرگسالان بالای 35 سال است. 

بیماریهای عفونی: بیماریهای عفونی مثل مننژیت، ایدز و انسفالیت ویروسی میتوانند منجر به بیماری صرع شوند. 

آسیب­های مادرزادی­: عواملی مانند عفونت مادر، تغذیه نامناسب یا کمبود اکسیژن پیش از تولد می­توانند بر روی مغز نوزاد اثر گذارند و موجب آسیب مغز شوند. این آسیب­های مغزی منجر به بیماری صرع یا فلج مغزی میشود.  

اختلالات تکاملی: گاهی بیماری صرع می­تواند با اختلالات تکاملی مثل اوتیسم و نوروفیبروماتوز مرتبط باشد. 

ریسک فاکتورهای ابتلا به بیماری صرع چه عواملی می‌باشد؟ 

فاکتورهای مشخصی می­توانند خطر ابتلا به بیماری صرع را افزایش دهند: 

سن: شروع صرع در کودکان و افراد مسن بیشتر شایع است، اما این بیماری در هر سنی ممکن است رخ دهد.  

سابقه خانوادگی: اگر سابقه خانوادگی صرع دارید، ممکن است در معرض خطر ابتلا به اختلال تشنج باشید. 

آسیب­های سر: جراحت‎های سر مسئول برخی موارد بیماری صرع است. شما میتوانید با بستن کمربند ایمنی در ماشین و یا پوشیدن کلاه ایمنی در هنگام دوچرخه سواری، اسکی کردن، سواری با موتورسیکلت و یا سایر فعالیتهای پرخطر، خطر ابتلا به بیماری صرع را
کاهش دهید.  

سکته و سایر بیماریهای عروقی: سکته و یا سایر بیماریهای عروقی میتواند منجر به آسیبهای مغزی شود که بیماری صرع را تحریک میکند. شما میتوانید اقداماتی را برای کاهش خطر این بیماریها انجام دهید. ازجمله: محدود کردن دریافت الکل، پرهیز از استعمال دخانیات، رعایت رژیم غذایی سالم، ورزش منظم.  

زوال عقل: زوال عقل می­تواند خطر بیماری صرع را در افراد مسن‌تر افزایش دهد.  

عفونت­های مغزی: عفونت­هایی از جمله مننژیت که سبب التهاب در مغز یا نخاع میشوند،می­توانند خطر ابتلا به حملات بیماری صرع را افزایش دهند. 

تشنج در کودکی: گاهی تب بالا در کودکی با بیماری صرع در ارتباط است. کودکانی که به خاطر تب بالا تشنج میکنند، عموماً دچار بیماری صرع نمیشوند، اگرچه در تشنجهای طولانی، سایر بیماریهای عصبی یا تاریخچه خانوادگی بیماری صرع، خطر افزایش می‌یابد.