بیماری صرع – تشخیص و درمان

تشخیص و درمان بیماری صرع

در مقاله قبلی در مورد علت و علائم بیماری صرع صحبت کردیم. در این مقاله به موضوع تشخیص و درمان این بیماری میپردازیم. تشخیص بیماری صرع حتما باید با نظر پزشک انجام شود. گاهی اوقات افراد ممکن است به دلایل مختلف علائم تشنج را نشان دهند. اما هر نوع تشنجی را نباید با بیماری صرع اشتباه گرفت. 

پزشک به کمک برخی آزمایشات و معاینات میتواند با قطعیت تعیین کند که این بیمار به صرع مبتلا هست یا خیر. همچنین روشهای درمانی مختلفی وجود دارد که با توجه به شرایط سنی و سابقه بیمار، هریک ممکن است برای درمان وی تجویز گردد. 

در این مقاله ضمن شرح روش های تشخیص و درمان بیماری صرع، عوارض جانبی این بیماری را نیز بررسی خواهیم نمود. خوشبختانه اگر بیمار تحت درمان قرار گیرد تا حد زیادی میتوان عوارض بیماری صرع را مهار نمود. 

تشخیص بیماری صرع 

برای تشخیص وضعیت شما، پزشک علائم و سابقه پزشکی را بررسی می­کند. پزشک ممکن است چندین آزمایش را برای تشخیص صرع و تعیین علت تشنج تجویز کند. این آزمایشات برای تشخیص بیماری صرع عبارتند از: 

· معاینات نورولوژیکی: ممکن است پزشک رفتار، توانایی حرکتی، عملکرد ذهنی، و سایر نواحی را برای تشخیص بیماری و تعیین نوع بیماری صرع معاینه کند.  

· آزمایش خون: ممکن است پزشک برای بررسی علائم عفونت، استعداد ژنتیکی و یا سایر بیماری­های مرتبط با تشنج از شما نمونه آزمایش خون بگیرد. 

همچنین پزشک ممکن است آزمایش­هایی را برای تشخیص ناهنجاری­های مغزی توصیه کند، از جمله: 

· الکترو انسفالوگرام (EEG): این رایج ترین آزمایشی است که برای تشخیص صرع استفاده می­شود. دراین آزمایش، الکترودها با یک ماده چسب مانند یا کلاهک به پوست سر شما متصل می­شوند. الکترودها فعالیت الکتریکی مغز شما را ثبت می­کنند. 

الگوی طبیعی امواج مغز مبتلایان به صرع، دستخوش تغییراتی میشود که پزشک با ثبت و بررسی آن میتواند بیماری را تشخیص دهد. ثبت تشنج
ممکن است به پزشک کمک کند تا نوع تشنج شما را تشخیص دهد یا سایر شرایط را رد کند. این آزمایش ممکن است در مطب پزشک یا بیمارستان انجام شود. در صورت لزوم، ممکن است یک EEG سرپایی نیز داشته باشید که در خانه آنرا در حالیکه EEG فعالیت تشنج را در طی چند روز ثبت میکند، استفاده می­کنید.  

پزشک ممکن است به شما دستور دهد که کاری را انجام دهید که باعث تشنج می­شود، مانند کمخوابی قبل ازآزمایش. 

· اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT scan): این روش تصویر برداری می­تواند ناهنجاری‌های مغزی مثل تومور، خونریزی و کیست­هایی که می­توانند منجر به تشنج شوند را آشکار نماید.  

· تصویر برداری رزونانس مغناطیسی (MRI): درروش MRI از امواج رادیویی و مغناطیسی قوی برای مشاهده جزئیات مغز استفاده میشود. پزشک ممکن است، قادر باشد جراحات یا ناهنجاری­هایی را در مغز تشخیص دهد که می­توانند سبب تشنج گردند. 

· آزمایش MRI عملکردی: میزان تغییرات جریان خون را هنگام کار کردن بخش­های خاصی از مغز اندازه می­گیرد. پزشکان ممکن است قبل از جراحی از MRI برای شناسایی مکان‌های دقیق عملکردهای حیاتی مانند گفتار و حرکت استفاده کنند تا جراحان بتوانند از آسیب رساندن به آن مکان‌ها در حین عمل جراحی جلوگیری کنند. 

· اسکن (PET): در این نوع اسکن، از مواد رادیواکتیو با دوز پایین استفاده می­کنند که وارد ورید شده و به تعیین نواحی فعال مغز و نیز تشخیص ناهنجاری­ ها کمک می­کند. 

·آزمایش (SPECT): این نوع آزمایش عمدتاً در مواردی استفاده می­شود که تست­های MRI و EEG انجام شده محل شروع تشنج را در مغز شما مشخص نکرده باشد. درآزمایش SPECT از مقدار کمی ماده رادیواکتیو با دوز پایین استفاده می‌شود که به داخل سیاهرگ تزریق شده تا یک نقشه سه بعدی دقیق از فعالیت جریان خون در مغز را در طول تشنج ایجاد کند.  

· تست­های نورو سایکولوژیک (عصبی - روانی): دراین تست­ها پزشک تفکر، حافظه و مهارت­های تکلم را در شما ارزیابی می­کند. این تست­ها در تعیین مناطق آسیب دیده مغز به پزشک کمک می­کنند. 

درمان بیماری صرع 

پزشکان معمولاً درمان صرع را با تجویز دارو شروع می­کنند. در صورتیکه داروها موثر نباشند و فرد بهبود نیابد، ممکن است جراحی یا انواع
دیگری از درمان توصیه ­شود.  

درمان دارویی: 

تجربه تشنج در بیشتر افرادی که مبتلا به صرع هستند با مصرف داروهایی که ضد صرع نامیده می­شود کنترل و درمان می­شود. مصرف دارو در برخی بیماران سبب کاهش تکرار و شدت تشنج میگردد. قطع یا تغییر دوز دارو حتما باید تحت نظر پزشک انجام شود. 

بسیاری از کودکان مبتلا به صرع که علائم صرع و تشنج را دیگر تجربه نمی­کنند، می­توانند داروها را قطع کنند و زندگی بدون تشنج داشته باشند. بسیاری از بزرگسالان می­توانند پس از دو یا چند سال بدون تشنج، داروها را قطع کنند. پزشک در مورد زمان مناسب برای قطع مصرف داروها تصمیم میگیرد. 

یافتن دارو و دوز مناسب آن می­تواند کار پیچیده­ای باشد. پزشک وضعیت شما، دفعات تشنج، سن شما و سایرعوامل را هنگام انتخاب دارویی که برای
بیمار تجویز میکند درنظرمی­گیرد. همچنین پزشک داروهای دیگری را که بیمار مصرف میکند بررسی نموده تا مطمئن شود که داروهای ضد صرع با آنها تداخل نداشته باشند. 

داروهای ضد تشنج دارای عوارض جانبی هستند. عوارض جانبی خفیف این داروها عبارت است از:  

· خستگی 

· سرگیجه 

· افزایش وزن 

· کاهش تراکم توده استخوان 

· راش­های پوستی 

· فقدان هماهنگی در حرکات 

· مشکل در صحبت کردن 

· مشکلات حافظه و تفکر 

عوارض جانبی شدیدتر اما نادرعبارت است از:  

· افسردگی 

· فکرورفتارهای خودکشی 

· راش های شدید پوستی 

· التهاب اندامهای خاص مثل کبد 

جراحی 

اگر میزان تشنج بیمار به حد کافی با دارو کنترل یا درمان نشد، ممکن است پزشک گزینه جراحی را بررسی و پیشنهاد دهد. در روش جراحی صرع، جراح ناحیه‌ای از مغز را که باعث تشنج می‌شود را بر می‌دارد. البته این نوع از جراحی نیاز به شروط خاصی دارد: 

1- تشنج در ناحیه کوچک و کاملاً مشخصی از مغز منشا گیرد که قابل جراحی باشد. 

2- ناحیه ای در مغز که باید تحت عمل جراحی قرار گیرد با عملکردهای حیاتی مانند گفتار، زبان، عملکرد حرکتی، بینایی یا شنوایی تداخل نداشته باشد. 

اگر منشأ تشنج در بخشهایی از مغز باشد که نتوان آن را برداشت، ممکن است پزشک نوع دیگری از جراحی را توصیه کند که طی آن جراح چندین برش
(درمقطع زیر نرم‌شامه) ایجاد میکند. این برشها برای پیشگیری از گسترش تشنج به سایر بخشهای بدن طراحی شده است. اگر چه بسیاری از افراد برای کمک به پیشگیری از تشنج پس از جراحی موفق، نیازمند ادامه دارو درمانی هستند اما ممکن است تعداد و دوز داروها کاهش یابد. 

رژیم کتوژنیک: مطالعات نشان میدهد برخی از کودکان مبتلا به بیماری صرع با رعایت رژیم غذایی کتوژنیک میتوانند نتایج مطلوبی در کنترل این بیماری بگیرند. رژیم کتوژنیک شامل غذاهای بدون کربوهیدرات است. دراین رژیم که رژیم کتوژنیک نامیده میشود، بدن برای انرژی به جای کربوهیدرات، چربیها راتجزیه می­کند. پس از چند سال، برخی از کودکان ممکن است بتوانند رژیم کتوژنیک را تحت نظارت دقیق پزشکان خود متوقف کنند و بدون تشنج به زندگی طبیعی خود ادامه دهند.  

البته این روش نیاز به نظارت پزشک دارد چون رژیم بسیار سخت و حساسی هست. اگر اصولی انجام نشود امکان دارد کودک دچار سو تغذیه شده یا از مراحل رشد خود بازماند. اگر این رژیم تحت نظر متخصص انجام نشود، ممکن است عوارضی چون یبوست، بالا رفتن اسید اوریک، سنگ کلیه و سایر مشکلات را برای سلامت فرزندتان داشته باشد. اما پزشک تغذیه میتواند این عوارض را تحت کنترل بگیرد.  

سبک زندگی 

یکی دیگر از مهمترین مراحل درمان این است که بیمار سبک زندگی آگاهانه و متناسب با شرایط بیماری داشته باشد. برخی از مهمترین نکاتی که بیماران صرع در طول درمان باید به آن واقف باشند عبارت است از: 

· مصرف به موقع دارو 

· خواب کافی 

· فعالیت جسمی  

· فعالیت اجتماعی 

· نوشیدن آب کافی 

· به اندازه استراحت کنید و نگذارید خسته شوید 

· کنترل استرس 

· مشورت مداوم با پزشک معالج 

· کنترل افسردگی 

· از بیماری خود خجالت نکشید و آن را با اطرافیانتان در میان گذارید تا در صورت نیاز کمکتان کنند 

عوارض جانبی بیماری صرع چیست؟ 

حملات تشنج در بیماری صرع عوارضی دارد که می­تواند برای خود فرد و اطرافیانش خطرناک باشد. در ادامه به برخی از این عوارض می­پردازیم: 

افتادن: اگر در حین تشنج زمین بخورید، ممکن است سر شما ضربه دیده و یا استخوانی بشکند. 

خفگی: اگر بیماری صرع دارید، احتمال خفگی در هنگام شنا یا حمام رفتن 15 تا 19 برابر بیشتر از سایر افراد سالم است. چون احتمال تشنج در زیر آب
بیشتر میشود.  

تصادفات: تشنج در حین رانندگی زمانی که فرد هوشیاری یا کنترل خود را از دست دهد بسیار خطرساز است. 

در بسیاری ازکشورها محدودیت­هایی برای گرفتن گواهینامه رانندگی وجود دارد که با توانایی کنترل تشنج قبل از گرفتن گواهینامه مرتبط است. حداقل زمانی که فرد نباید تشنج داشته باشد از چند ماه تا چند سال متغیر است.  

عوارض بارداری: بارداری تشنج در دوران بارداری خطراتی را برای مادر و جنین به همراه دارد و برخی از داروهای ضد صرع خطر ابتلا به نقایص مادرزادی را افزایش میدهند. اگر صرع دارید و قصد باردار شدن نیز دارید، هنگام برنامه ریزی برای بارداری با پزشک خود صحبت کنید. شاید لازم باشد داروها را تغییر دهید. 

بیشتر زنان مبتلا به بیماری صرع میتوانند باردار شوند و فرزند سالم داشته باشند. لازم است فرد در طول بارداری به دقت پایش شده و شاید لازم باشد داروهای بیماران باردار تحت نظر پزشک تغییر یابند. بسیار ضروری است که برای بارداری با برنامه پزشک پیش بروید. 

بیماری­های روانی: افراد مبتلا به صرع بیشتر در معرض مشکلات روانی به ویژه افسردگی، اضطراب و افکار خود کشی و اقدام به خودکشی هستند. مشکلات می­تواند در نتیجه سختی­های مقابله با شرایط بیماری و نیز عوارض جانبی داروها باشد. 

چه زمانی به دلیل حملات صرع به پزشک مراجعه کنیم؟ 

در صورت بروز هر یک از موارد زیر فوراً به دنبال کمک پزشکی باشید: 

· تشنج بیش از پنج دقیقه طول بکشد.  

· پس از توقف تشنج، تنفس یا هوشیاری برنگردد.  

· تشنج دوم بلافاصله پس از تشنج قبلی اتفاق افتد.  

· چنانچه تشنج در دوران بارداری اتفاق بیافتد 

· اگر همراه تشنج، تب شدید نیز دارید. 

· حملات صرع در صورتی که بیمار مبتلا به دیابت نیز باشد. 

· در صورتی که بیمار در طول تشنج به خود آسیب رسانده­ باشد.  

· با وجود اینکه داروی ضد تشنج مصرف کرده اید، همچنان تشنج ادامه دارد.