تومورهای دهانی
تومورهای دهانی
یکی از مهمترین ضایعات یا زخم‌های دهانی که باید جدی گرفته شود تومورهایی هستند که از تقسیم بی‌رویه سلولی در بافت دهان ایجاد میشوند. تومورهای دهانی به دو دسته خوش‌خیم و بدخیم تقسیم میشوند.
تومورهای خوش‌خیم به زخم‌ها یا ضایعات دهانی گفته میشود که سرعت رشد آهسته‌تری داشته و از جایی به جای دیگر منتقل نمیشوند. اما برعکس تومورهای بدخیم سرعت رشد بیشتری داشته و ممکن است به نقاط مختلف متازتاز دهند.
در این مقاله با تومورهای خوش‌خیم و تومورهای بدخیم دهانی بیشتر آشنا میشویم. همچنین راه پیشگیری و درمان هریک را نیز بررسی میکنیم.
تومورهای خوش‌خیم دهانی
تومورهای خوش‌خیم دهان و زبان معمولا به صورت منفرد و با رشد بسیار آهسته بروز میکند. ممکن است رشد این تومورها بین 2 تا 6 سال به طول بیانجامد. تومورهای خوش‌خیم دهانی میتواند در هر قسمتی از دهان، شامل لب، زبان، لثه، کام، گونه و به طور کلی غشای مخاطی دهان ایجاد شود.
علائم تومورهای خوش‌خیم:
بروز توده‌های هست که ممکن است به صورت زخم و همراه با خونریزی باشد. این ضایعات دهانی معمولا تکلم یا بلع را با مشکل روبرو میکند.
علت تومورهای خوش‌خیم دهانی:
بروز تومورهای خوش‌خیم دهانی در افرادی که از انواع دخانیات همچون سیگار، پیپ، انفیه و قلیان استفاده میکنند بیشتر شایع است. همچنین اگر دندان مصنوعی درست در دهان جا نیافتد یا ناهموار باشد نیز میتواند به مرور موجب بروز ضایعات خوش‌خیم دهانی گردد.
پیشگیری از تومورهای خوش‌خیم دهانی:
مهمترین اقداماتی که جهت پیشگیری از بروز ضایعات خوش‌خیم و البته دردناک دهانی میتوان انجام داد عبارتند از:
اجتناب از استعمال هرگونه دخانیات و تنباکو – به دلیل وجود ترکیبات شیمیایی مضر و بیشمار در دود دخانیات، همواره توصیه میشود برای حفظ سلامت از استعمال آن اجتناب نمود. به خصوص در مورد ضایعات دهانی و تومورهایی که در قسمت‌های مختلف دهان و حلق ایجاد میشود این توصیه بیش از پیش اهمیت می‌یابد. چراکه این ترکیبات مضر اول از هرچیز در تماس مستقیم با مخاط دهان قرار میگیرد و به سلول‌های دهانی آسیب میرساند. لذا بسیار محتمل است موجب تحریک رشد بی‌رویه سلول‌ها و درنتیجه بروز تومور گردد.
مراجعه سالیانه به دندانپزشک - چنانچه دندان مصنوعی درست جا نیافتاده باشد، یا گوشه‌ای از دندان به دلیل شکستگی یا پوسیدگی تیز و ناهموار شده باشد، بسیار محتمل هست که بافت مخاطی دهان آسیب ببیند و به مرور توموری در ناحیه
آسیب دیده پدیدار می‌گردد. لذا با مراجعه به موقع و منظم به دندانپزشک میتوان تا حد مطلوبی از اینگونه مشکلات جلوگیری نمود.
درمان تومورهای خوش‌خیم دهانی:
مراحل درمان تومورهای خوش‌خیم دهانی بسیار ساده است. معمولا پزشک با بیوپسی نوع تومور را تعیین کرده و سپس آن را خارج میکند. لذا مراحل درمان چنین توده‌هایی شامل این 3 مرحله میباشد:
· بیوپسی یا نمونه برداری از بافت تومور
· عمل جراحی جهت برداشتن توده
· مصرف آنتی بیوتیک یا مسکن در صورت لزوم
اگرچه معمولا تومورهای خوش‌خیم، مشکل خاصی را به وجود نمی‌آورند و دوره درمان نسبتا ساده‌ای دارند، اما ذکر این نکته نیز ضروری هست که همین توده‌ها میتواند در موارد نادری به توده‌های سرطانی تبدیل شود. همچنین خونریزی و عفونت آن نیز از دیگر عوارض این ضایعات دهانی خوش‌خیم میباشد.
تومورهای بدخیم دهانی
تومورهای بدخیم دهانی که به نام سرطان دهان نیز شناخته میشود، بسیار نادر اما در عین حال جدی و خطرناک میباشد. سرطان دهان ممکن است در لب، کام، زبان، گونه، لوزه و یا غشای داخلی لب بروز کند.
تومورهای دهانی بدخیم، در افراد بالای 40 سال شایع‌تر است. همچنین جوانانی که از تنباکوی جویدنی استفاده میکنند نیز بیشتر از سایرین در معرض این نوع از سرطان قرار دارند.
علائم تومورهای بد خیم:
از جمله علائم سرطان دهان شامل ایجاد برآمدگی رنگ پریده و اغلب بدون درد میباشد. معمولا اطراف توده بافتی سخت دارد. توده
سرطانی در دهان میتواند به سادگی زخم شده و خونریزی کند. اگر توده در زبان باشد میتواند حالت سفتی در زبان ایجاد کرده و کنترل زبان را با اخلال مواجه کند. در این حالت معمولا تکلم و بلع نیز به سختی انجام میشود.
علت تومورهای بد خیم:
سیگار کشیدن، مصرف تنباکو جویدنی، سابقه خانوادگی، مصرف الکل و نیز اشعه خورشید از جمله عوامل تشدید کنندۀ ریسک ابتلا به سرطان دهان میباشد.
پیشگیری از تومورهای بد خیم:
برای پیشگیری از ابتلا به سرطان دهان یا تومورهای بدخیم دهانی نیز مثل انواع خوش‌خیم آن مهمترین توصیه این است که مصرف دخانیات و تنباکو را به طور کامل کنار بگذارید.
همچنین مطالعات نشان میدهد که مصرف الکل نیز میتواند در بروز سرطان دهان موثر باشد. لذا قطع مصرف الکل نیز برای پیشگیری از سرطان دهانی توصیه میشود.
تشخیص تومورهای بد خیم دهانی
تشخیص سرطان دهان تنها از طریق انجام آزمایشات و توسط پزشک امکان‌پذیر است. همواره توصیه میشود نسبت به علائم بیماری بسیار هوشیار باشید که بتوانید در فرصت طلایی به کمک پزشک بیماری را تشخیص داده و درمان موثر را آغاز نمایید.
اقدامات تشخیصی جهت تایید تومور بدخیم دهانی شامل آزمایش خون، نمونه برداری از توده میباشد. همچنین پزشک برای بررسی پیشروی توده و احتمال متازتاز آزمایشات تکمیلی مثل رادیوگرافی سر، سی تی اسکن یا MRI نیز تجویز میکند.
درمان تومورهای بد خیم:
برای درمان سرطان دهان نیز مثل هرنوع سرطان دیگری، تشخیص به موقع و شروع درمان در اسرع وقت بسیار حائز اهمیت است. اگر درمان تومور بدخیم دهانی زود انجام شود، میتوان امید به بهبود کامل داشت. همچنین پس از برداشتن ضایعه میتوان به کمک جراحی‌های ترمیمی، ظاهر طبیعی صورت بیمار را حفظ کرد.
درمان سرطان دهان بر حسب محل قرارگیری تومور متفاوت است. اگر جراحی در آن ناحیه امکان پذیر باشد اول از هرچیز پزشک زائده را خارج میکند. پرتودرمانی و شیمی درمانی نیز از دیگر روش‌های درمانی هست که با توجه به وضعیت بیمار به صورت تکی یا ترکیبی با سایر روش‌های درمانی تجویز می‌گردد.
چنانچه بیمار قدرت تکلم خود را بر اثر رشد این نوع توده از دست دهد ممکن است نیاز به انجام پروسه گفتاردرمانی داشته باشد.
عوارض جانبی سرطان دهان چیست؟
اگرچه با پیشرفت علم و وجود پزشکان متخصص و عالم، شانس تشخیص و درمان این بیماری نادر روز به روز رو به افزایش است. اما تومورهای بدخیم دهانی میتواند عوارض احتمالی دیگری نیز داشته باشد:
· گسترش توده به سایر نقاط از جمله متازتاز به گره‌های لنفاوی
· بدشکل شدن صورت
· اختلال در تکلم
· اختلال در بلع
