بی اختیاری ادرار
بی اختیاری ادرار
بی اختیاری ادرار یا ناتوانی در نگهداشتن ادرار، میتواند ابعاد مختلف زندگی فردی و اجتماعی مبتلایان را تحت‌الشعاع قرار دهد. برای بازگرداندن حفظ اختیار در کنترل ادرار، لازم است نکاتی رعایت شود.
بی اختیاری ادرار بیش از آنکه بیماری باشد، به عنوان نشانه یا عوارض سایر بیماری‌ها در نظر گرفته میشود. ناتوانی در نگهداشتن ادرار به ویژه با کهولت سن افزایش می‌یابد. اما راه حل‌هایی برای بهبود این وضعیت وجود دارد از جمله:
· کاهش مصرف خوراکی‌های ادرار آور
· اجتناب از الکل
· قطع سیگار
· قطع کافئین
· ورزش‌های مخصوص
· تکنیک‌های دیگر
فراموش نکنید شما یا اطرافیانتان تنها بیماران مبتلا به بی اختیاری ادرار نیستید. اما ما اینجا هستیم تا راهکارهایی ارائه دهیم که بتوانید این مشکل را با سبک زندگی خود تطبیق داده و آثار آن را خنثی سازید.
همانطور که میدانید سیستم ادراری انسان، یکی از دستگاه‌های تخصصی و پیشرفته در جسم انسان است. این سیستم پیچیده با وجود کلیه،
مثانه و مجاری ادراری موجب سم زدایی از بدن میشود.
مایعات بدن توسط کلیه‌ها تصفیه شده و اضافات آن از طریق حالبها به مثانه میریزد. در حالت طبیعی مثانه مکانیسم‌هایی دارد که میتواند فشار وارده را خنثی سازد. از جمله عضله صاف موجود در دیوارۀ مثانه و خاصیت الاستیک آن و همچنین پالسهای عصبی ایجاد شده در مثانه، تحمل فرد را نسبت به فشار و کشش ناشی از پر شدن مثانه بالا میبرد.
انسانها در سنین اولیه کودکی یاد میگیرند که به شکل ارادی، عضلۀ دریچۀ مثانه را کنترل کنند تا در زمان خاص مجرا را منقبض کرده، عضلۀ دریچه شل شود و ادرار تخلیه گردد. اما مسئله اینجا است که به دلیل شل شدن عضلات بر اثر کهولت سن یا برخی آسیب‌ها، فرد دیگر کنترلی بر انقباض ماهیچۀ مثانۀ خویش ندارد و ممکن است بدون هیچ علامت اولیه‌ای ادرار بیمار بی اختیار تخلیه شود.
خوراکی‌های ادرار آور را محدود کنید:
مصرف مایعات برای سلامت بدن و به ویژه کلیه‌ها بسیار موثر است. شما نمیتوانید مصرف آب را قطع کنید. اما با کنترل زمان و مکان مصرف مایعات میتوانید تا حد زیادی زندگی خود را به شرایط عادی بازگردانید.
برای مثال، برخی میوه‌ها مثل گریپ فروت، برخی دمنوش‌ها و برخی داروها ادرار را زیاد میکند. تاکید میکنم این گفته بدان معنا نیست که مصرف خوراکی‌های مفید ادرار آور را برای همیشه قطع کنید. اما بهتر است بر مصرف آنها مدیریت داشته باشید و در مکانی که دسترسی سریع و آسان شما به توالت فراهم است از این میوه‌ها استفاده کنید.
مثلا خوردن هندوانه در پیک نیک خانوادگی و در مکانی به دور از امکانات شهری و توالت میتواند برای افرادی که بی اختیاری ادرار دارند مشکل ساز باشد.
از الکل اجتناب کنید:
اگرچه هنوز مطالعات کافی برای اثبات ارتباط مستقیم الکل با بی اختیاری ادرار انجام نشده است، اما این ماده به دلیل نقش شناخته شده‌اش در بروز بیماریهای دستگاه ادراری تحتانی، مثل مشکلات پروستات1، و نیز خاصیت ادرار آوری، به عنوان یک ریسک فاکتور در ناتوانی کنترل ادرار مطرح
است.
جالب است بدانید برخی از نوشیدنی‌ها مثل الکل، حتی ذخیرۀ آب بدنتان را کم کرده و بر حجم ادرار می‌افزایند. طبیعتا زیاد شدن حجم ادرار برای بیماری که نمیتواند ادرار خود را نگه دارد، مشکل بزرگی محسوب است.
پس اگر میخواهید بی اختیاری ادرار را با زندگی خود تطبیق دهید، با الکل خداحافظی کنید.
مصرف کافئین را قطع کنید:
کافئین نیز به عنوان یک مادۀ ادرار آور شناخته میشود. کافئین در نوشیدنی‌ها و برخی از داروها یافت میشود. اگر از مشکل بی اختیاری ادرار رنج میبرید میتوانید مصرف مواد حاوی کافئین را هم قطع کرده یا به طور جدی کاهش دهید.
قطع سیگار:
سیگار نکشید. سیگار نیز علاوه بر ضررهای شناخته شده‌ای که دارد موجب تحریک دیوارۀ مثانه شده و بی اختیاری ادرار را تشدید میکند.
همچنین افراد سیگاری مستعد سرفه و التهابات ریوی هستند، اما متاسفانه در برخی موارد سرفه کردن نیز موجب عدم توانایی فرد در نگهداری ادرار میشود.
ورزش‌های مخصوص:
ورزش همواره مفید است. در این مورد نیز ورزش هایی مثل یوگا میتواند بسیار موثر واقع شود.
مطالعات نشان میدهد برخی حرکات ورزشی میتواند به طور خاص در کنترل بی اختیاری ادرار مفید باشد. برای مثال: بدون انقباض عضلات پا و لگن، سعی کنید اسفنکتر مقعد را منقبض نمایید. سپس به ماهیچه‌های جلویی توجه کنید و تصور کنید که میخواهید تخلیه ادرار خود را متوقف کنید. به این ترتیب عضلات مجرای ادراری را نیز منقبض نمایید.
با تکرار روزانۀ این حرکات میتوانید عضلات تحلیل رفته را تا حدی تقویت نمایید، یا حتی از ابتلا به این مشکل پیشگیری نمایید.
در تحقیقی منتشر شده است که انجام تمرین‌های تقویت کنندۀ ماهیچه‌های کف لگن به مدت 3 تا 6 ماه، توانسته بین 17 تا 84 درصد اثربخشی در کنترل ادرار ایجاد نماید. در این مقاله تاکید میشود، با توجه به مقرون به صرفه بودن و اثربخشی خوب تمرینات ورزشی تقویت کنندۀ عضلات کف لگن در بیماران مبتلا به بی اختیاری ادرار، باید این تکنیک را در اولویت درمان قرار داد. همچنین لازم است بیماران برای انجام حرکات ورزشی به خوبی آموزش دیده و تحت نظر باشند2.
تکنیک های دیگر:
· از پدهای بهداشتی مخصوص سن و شرایط خود استفاده کنید.
· در میهمانی‌ها نزدیک به توالت بنشینید تا در صورت نیاز به موقع خود را به دستشویی برسانید.
· نسبت به زمان طبیعی تخلیه مثانه هشیار باشید و منظم به دستشویی بروید.
· وزن خود را کم کنید.
· پس از تخلیه ادرار، یک بار بلند شوید و دوباره بنشینید تا ادرار کامل تخلیه شود.
· فیبر زیادی مصرف کنید چون یبوست، بی اختیاری ادرار را تشدید میکند.
مقالات علمی:
1- Catherine S. Bradley, Bradley A. Erickson, Emily
E. Messersmith, Anne Pelletier-Cameron, H. Henry Lai, Karl J. Kreder, Claire C.
Yang, Robert M. Merion, Tamara G. Bavendam, Ziya Kirkali - Evidence of the
Impact of Diet, Fluid Intake, Caffeine, Alcohol and Tobacco on Lower Urinary
Tract Symptoms: A Systematic Review, The Journal of Urology, Volume 198, Issue
5, 2017, Pages 1010-1020, ISSN 0022-5347,
https://doi.org/10.1016/j.juro.2017.04.097. (https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0022534717593908)
2- B, K. Pelvic floor muscle exercise for the
treatment of stress urinary incontinence: An exercise physiology perspective.
Int Urogynecol J 6, 282–291 (1995). https://doi.org/10.1007/BF01901527
